Nieuwe boekvertaling

Gisteren bracht de postbode de werkexemplaren en dus kunnen we nu eindelijk aan de slag met onze nieuwste boekvertaling: Tu sei il male, een thriller van Roberto Costantini. In Italië wordt hij de nieuwe Giorgio Faletti of zelfs de Italiaanse Stieg Larsson genoemd.

Maar voordat we kunnen beginnen met de vertaling, moeten we het boek natuurlijk eerst helemaal lezen. Lezen is voor mij nu dus ook werk. Wat heb ik toch een prachtige baan!

Nederlandse première van Italiaanse film Terraferma

Donderdag 8 maart gaat de film Terraferma van de Italiaanse regisseur Emanuele Crialese in première in verschillende Nederlandse filmtheaters. Na het prachtige Respiro is Crialese terug met een indrukwekkend familie-epos dat bekroond werd met de Speciale Juryprijs op het Filmfestival van Venetië en bovendien de Italiaanse inzending voor de Oscars was.

Terraferma vertelt het verhaal van een vissersfamilie op een prachtig onbedorven Siciliaans vulkaaneiland, nog nauwelijks bekend bij toeristen. De twintiger Filippo helpt zijn grootvader op hun vissersboot, terwijl zijn moeder Giulietta droomt van een beter leven op het vasteland. Filippo en zijn grootvader ontdekken tijdens het vissen een groep Afrikaanse vluchtelingen op zee. Ze besluiten de regels van het eiland te negeren en te handelen naar de wetten van de zee. Ze redden hen van de verdrinkingsdood en ontfermen zich over een zwangere vrouw en haar kind. Hierdoor komen Filippo en zijn familie klem te zitten tussen principes en realiteit. Wanneer het beleid jegens de vluchtelingen strenger wordt, neemt Filippo een onherroepelijke beslissing.

Tegen de achtergrond van een adembenemend landschap omringd door een diepblauwe zee, vertelt Terraferma het spannende verhaal van de zomer waarin Filippo zijn onschuld verliest.

Vertaaltaal

In het Nederlands beschikken we volgens mij nog niet over een officiële benaming voor het fenomeen, maar in het Engels en het Italiaans bestaat er al wel een term voor: translationese (ook wel translatese) of traduttorese (ook wel traduzionese). Een neologisme, waarmee een fenomeen wordt aangeduid dat helaas maar al te vaak voorkomt. Laten we het hier voor het gemak vertaaltaal noemen: een al te letterlijke vertaling van een tekst, vol woorden en grammaticale structuren uit de brontaal, leenvertalingen en onvertaalde woorden. Het resultaat is een soort imitatie van de brontaal, of een compromis tussen de brontaal en de doeltaal: vertaaltaal dus.

Deze vertaaltaal houdt geen rekening met de specifieke eigenschappen waarover elke taal afzonderlijk beschikt. Bovendien wordt de uiteindelijke vertaaltaal bepaald door de talencombinatie: vertaaltaal is elke keer weer anders. Het gaat hierbij overigens niet per se om incorrecte vertalingen, eerder om een te sterke interferentie met de brontaal, waardoor onbeholpen, ongrammaticale vertalingen ontstaan. De geproduceerde tekst wordt hoogstwaarschijnlijk gewoon begrepen door de doeltaallezer, al zal hij hier en daar iets beter zijn best moeten doen, een zin moeten herlezen of herformuleren. Dit is natuurlijk niet de bedoeling. Een vertaler moet zoveel mogelijk op de achtergrond blijven, zodat de lezer zich niet of nauwelijks realiseert dat hij een vertaalde tekst voor zich heeft. Een tekst geschreven in vertaaltaal heeft juist het tegenovergestelde effect!

Vertalingen in vertaaltaal komen vaak voor. Denk maar eens aan bijna onleesbare handleidingen of bijsluiters. Soms vanwege een machinevertaling, maar vaker nog doordat de vertaling niet is gemaakt door een native speaker, maar door iemand die de doeltaal slechts matig beheerst. Laat een tekst altijd laten vertalen door een specialist en voorkom vertaaltaal! Klik hier voor meer informatie