Dat vertalen niet zomaar het omzetten van woorden van de ene in de andere
taal is, weten we natuurlijk. Een vertaler moet rekening houden met de stijl
van een tekst, de culturele achtergrond van de lezer en taalspecifieke
kenmerken. Als vertaler ben je soms dus aan het herschrijven, omdat een bepaalde tekst in het Nederlands de
boodschap perfect overbrengt, terwijl je in het Italiaans de plank volledig zou
misslaan. Een vertaler is daarom ook een zeer kritische lezer. Voordat ik aan een vertaling begin, analyseer
ik een tekst altijd. Daarbij kijk ik naar het doel van de tekst, de beoogde
lezer en de stijl, en aan de hand van die analyse kies ik voor een bepaalde
vertaalstrategie. De ene keer blijf ik wat dichter bij de brontekst dan de
andere keer, en soms kom ik tot de conclusie dat de brontekst simpelweg slecht
is.
En dan? Dat is een pittig vertalersdilemma en de meningen lopen dan ook
uiteen. De een zegt: slechte brontekst, slechte vertaling, terwijl de ander
vindt dat je best hier en daar wat mag veranderen om de doeltekst beter te
maken. Vooral in het geval van boekvertalingen is dit soms een groot probleem.
Natuurlijk zijn niet alle romans even goed geschreven, maar de uitgever wil
vanzelfsprekend wel dat er voor het Nederlands publiek een prettig leesbaar boek ontstaat.
Juist omdat ik als vertaler een boek zo goed lees, haal ik er met enige
regelmaat fouten uit. Een personage dat eerst groene en daarna donkere ogen
heeft. Fouten in de tijdlijn, of historische fouten. Zo werd er ooit in een
boek dat wij vertaalden gesproken over de klok op de Eiffeltoren die aftelde
naar het jaar 2000. Alleen speelde het verhaal in 1989, en toen hing die klok
er natuurlijk nog niet. Een bepaald uitzicht over Rome kan ik op basis van mijn
kennis van die stad nog controleren, maar hoe zit het als een boek in Tripoli
speelt? Moet je als vertaler alles controleren wat de auteur heeft geschreven?
En als bepaalde dingen niet blijken te kloppen, moet je die dan verbeteren? Wat
als de auteur het bewust heeft gedaan? Dagelijkse kost voor een vertaler.
Andere vertalers pakken het wellicht anders aan, maar ik kies er vaak
voor om met mijn opdrachtgever (de uitgever) te overleggen. En in sommige
gevallen moet je de Italiaanse uitgeverij of de schrijver erbij betrekken. Slechte
brontekst, slechte vertaling? Nee, liever niet, maar soms heeft dat heel wat voeten in de aarde.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten