Italiaans leren? Het nieuwe najaarsprogramma van de Volksuniversiteit Utrecht

Het Italiaans is een taal die tot de verbeelding spreekt: melodieus, hartstochtelijk, mooie klanken en wilde gebaren. Een verblijf in Italië wordt nog leuker als je de taal beheerst! In september 2012 starten de nieuwe taalcursussen van de Volksuniversiteit Utrecht. Kijk hier voor het cursusaanbod. Kom naar de Open Dag op 1 september om met een van de docenten te spreken over je instapniveau of schrijf je direct in!
Liever op maat gemaakte privéles? Dat kan ook! Naast de taal leer je ook de Italiaanse cultuur kennen, want taal en cultuur gaan hand in hand. Kijk voor meer informatie op mijn website.  

Een voorproefje: de nieuwe Mazzantini

Komende zomer verschijnt bij Uitgeverij Wereldbibliotheek een nieuwe boekvertaling van mijn hand (in samenwerking met co-vertaler Miriam Bunnik): Niemand overleeft alleen van Margaret Mazzantini. Na het overweldigende Ter wereld gekomen schrijft Mazzantini opnieuw een roman over de liefde, of liever: het einde daarvan.

Delia en Gaetano hielden van elkaar. Ze waren getrouwd, maar zijn dat nu niet meer. Ze ontmoeten elkaar in een restaurant, een paar weken nadat ze uit elkaar zijn gegaan, en praten over hun relatie. Waar is het verkeerd gegaan? Ze blikken terug op hun jeugd, op hun leven samen. We leren hun gevoelens kennen, hun eenzaamheid, hun woede, maar ook de liefde die er tussen hen was en misschien nog steeds wel is.

In hetzelfde restaurant zitten een oudere man en vrouw, die duidelijk nog zeer gelukkig met elkaar zijn. Dit echtpaar vormt als het ware een spiegel voor Delia en Gaetano. De man blijkt stervende te zijn en vraagt hun om voor hem te bidden, want niemand overleeft alleen. Misschien hadden zij het met wat hulp ook wel gered, misschien kunnen ze het inderdaad niet alleen.

Treffend toont Mazzantini de spanning tussen de rancuneuze Delia en de berouwvolle Gaetano. In een vloeiende, directe stijl geeft deze roman alle schakeringen van hun liefde weer, van de passie van het begin tot en met de woede van het einde.

Vanaf augustus verkrijgbaar.

Rome Reborn: een digitale rondvlucht over het Oude Rome

Sinds ik voor het eerst - inmiddels zo’n vijftien jaar geleden - door Rome wandelde, het Colosseum van binnen bekeek, de immense pilaren van het Pantheon omarmde en me vergaapte aan de grootste puinbak aller tijden (zoals mijn leraar Latijn het Forum Romanum destijds noemde), verlang ik er al naar om een keertje terug in de tijd te kunnen en het glorieuze Rome van weleer in al haar pracht en praal te aanschouwen. En nu kan het, althans in onze virtuele wereld. De Universiteit van Virginia maakte een prachtige driedimensionale reconstructie van het Rome van het jaar 320. Bekijk het filmpje hieronder en geniet van het machtige Oude Rome in vogelvlucht!

Nieuwe boekvertaling

Gisteren bracht de postbode de werkexemplaren en dus kunnen we nu eindelijk aan de slag met onze nieuwste boekvertaling: Tu sei il male, een thriller van Roberto Costantini. In Italië wordt hij de nieuwe Giorgio Faletti of zelfs de Italiaanse Stieg Larsson genoemd.

Maar voordat we kunnen beginnen met de vertaling, moeten we het boek natuurlijk eerst helemaal lezen. Lezen is voor mij nu dus ook werk. Wat heb ik toch een prachtige baan!

Nederlandse première van Italiaanse film Terraferma

Donderdag 8 maart gaat de film Terraferma van de Italiaanse regisseur Emanuele Crialese in première in verschillende Nederlandse filmtheaters. Na het prachtige Respiro is Crialese terug met een indrukwekkend familie-epos dat bekroond werd met de Speciale Juryprijs op het Filmfestival van Venetië en bovendien de Italiaanse inzending voor de Oscars was.

Terraferma vertelt het verhaal van een vissersfamilie op een prachtig onbedorven Siciliaans vulkaaneiland, nog nauwelijks bekend bij toeristen. De twintiger Filippo helpt zijn grootvader op hun vissersboot, terwijl zijn moeder Giulietta droomt van een beter leven op het vasteland. Filippo en zijn grootvader ontdekken tijdens het vissen een groep Afrikaanse vluchtelingen op zee. Ze besluiten de regels van het eiland te negeren en te handelen naar de wetten van de zee. Ze redden hen van de verdrinkingsdood en ontfermen zich over een zwangere vrouw en haar kind. Hierdoor komen Filippo en zijn familie klem te zitten tussen principes en realiteit. Wanneer het beleid jegens de vluchtelingen strenger wordt, neemt Filippo een onherroepelijke beslissing.

Tegen de achtergrond van een adembenemend landschap omringd door een diepblauwe zee, vertelt Terraferma het spannende verhaal van de zomer waarin Filippo zijn onschuld verliest.

Vertaaltaal

In het Nederlands beschikken we volgens mij nog niet over een officiële benaming voor het fenomeen, maar in het Engels en het Italiaans bestaat er al wel een term voor: translationese (ook wel translatese) of traduttorese (ook wel traduzionese). Een neologisme, waarmee een fenomeen wordt aangeduid dat helaas maar al te vaak voorkomt. Laten we het hier voor het gemak vertaaltaal noemen: een al te letterlijke vertaling van een tekst, vol woorden en grammaticale structuren uit de brontaal, leenvertalingen en onvertaalde woorden. Het resultaat is een soort imitatie van de brontaal, of een compromis tussen de brontaal en de doeltaal: vertaaltaal dus.

Deze vertaaltaal houdt geen rekening met de specifieke eigenschappen waarover elke taal afzonderlijk beschikt. Bovendien wordt de uiteindelijke vertaaltaal bepaald door de talencombinatie: vertaaltaal is elke keer weer anders. Het gaat hierbij overigens niet per se om incorrecte vertalingen, eerder om een te sterke interferentie met de brontaal, waardoor onbeholpen, ongrammaticale vertalingen ontstaan. De geproduceerde tekst wordt hoogstwaarschijnlijk gewoon begrepen door de doeltaallezer, al zal hij hier en daar iets beter zijn best moeten doen, een zin moeten herlezen of herformuleren. Dit is natuurlijk niet de bedoeling. Een vertaler moet zoveel mogelijk op de achtergrond blijven, zodat de lezer zich niet of nauwelijks realiseert dat hij een vertaalde tekst voor zich heeft. Een tekst geschreven in vertaaltaal heeft juist het tegenovergestelde effect!

Vertalingen in vertaaltaal komen vaak voor. Denk maar eens aan bijna onleesbare handleidingen of bijsluiters. Soms vanwege een machinevertaling, maar vaker nog doordat de vertaling niet is gemaakt door een native speaker, maar door iemand die de doeltaal slechts matig beheerst. Laat een tekst altijd laten vertalen door een specialist en voorkom vertaaltaal! Klik hier voor meer informatie 

Succesvol zakendoen in Italië

Nederland heeft een open economie: de blik is sterk naar buiten gericht en internationale handel  is de spil waar de economie om draait. Toch gaat deze internationale handel niet altijd vanzelf. Elk land kent zijn eigen regels en de culturele achtergrond van de handelspartners bepaalt hoe het zakenleven eruit ziet. Ook Italië is een belangrijke handelspartner voor Nederland. Maar hoe doe je succesvol zaken in Italië?

De Italiaanse economie draait grotendeels om het midden- en kleinbedrijf. Vaak gaat het hier om familiebedrijven met een sterke hiërarchie, en il padrone staat niet alleen aan het hoofd van de familie, maar ook van het bedrijf. Hij heeft de touwtjes in handen en is degene die alle belangrijke beslissingen maakt. De kleinschaligheid van de Italiaanse bedrijven is enerzijds een belemmering voor de Italiaanse economie, omdat hun positie op de exportmarkt zwak is, maar anderzijds is hun creativiteit, innovativiteit en flexibiliteit onovertroffen. Met name de bedrijven in het “Made in Italy” segment doen het voortreffelijk, ook op internationaal niveau. Klik hier voor meer informatie over Made in Italy

Een succesvolle zakenrelatie kan in Italië alleen bestaan op basis van vriendschap en vertrouwen. Een uitgebreid netwerk is belangrijk, want Italianen vertrouwen hun zaken toch het liefst toe aan iemand die ze kennen. Een contract verdien je niet, maar wordt je gegund. In combinatie met de Nederlandse directheid en het graag snel ter zake willen komen, is het bijna vanzelfsprekend dat er interculturele problemen optreden. Overeenkomsten worden in Italië tijdens een zakendiner gesloten, en het wordt niet op prijs gesteld als je meteen over prijzen en termijnen begint. Je Italiaanse zakenpartner wil je namelijk eerst leren kennen en praat dus graag over koetjes en kalfjes, het weer en familie. Toon interesse in Italië, en dan met name de stad of regio waar je zakenpartner vandaan komt. Omgangsvormen zijn over het algemeen wat formeler dan in Nederland. Tijdens zakelijke bijeenkomsten wordt niet getutoyeerd, zeker niet tijdens de eerste afspraak, en aanspreektitels worden veelvuldig gebruikt.

Fare la bella figura, goed voor de dag komen, is van groot belang voor Italianen. Dit slaat niet alleen op het uiterlijk, al vindt men het zeker niet onbelangrijk goed verzorgd en gekleed op een afspraak te verschijnen, maar op de gehele manier van leven. Het getuigt van slechte smaak en een gebrek aan verfijning om in een spijkerbroek naar een zakelijke bijeenkomst te komen, net als overmatig gebruik van alcohol of een te directe benadering, waardoor je gesprekspartner gezichtsverlies kan lijden. Een relatiegeschenk wordt op prijs gesteld, maar dient van goede kwaliteit te zijn. Iets typisch Nederlands, of een dolce voor na de maaltijd, heeft meer effect dan met het bedrijfslogo bedrukte gadgets.

Hoewel de kennis van het Engels ook in Italië steeds beter (en belangrijker) wordt, blinkt de gemiddelde Italiaan nog steeds niet uit in talenkennis. Bovendien wordt hij toch het liefst in zijn eigen taal aangesproken. Een Italiaanse conversatie is voor de Nederlander vaak nogal theatraal; de toon, het volume en het overvloedig gebruik van gebaren kenmerken de (lichaams)taal van de Italianen, in tegenstelling tot de vaak meer ingetogen manier van communiceren die de Nederlander eigen is. Non-verbale communicatie speelt een grote rol. Voor een geslaagde zakelijke bijeenkomst kan het dus van belang zijn het Italiaans te beheersen, in elk geval op conversationeel niveau, of een gesprekstolk mee te nemen. Klik hier voor meer informatie